De Amsterdamse beurs opende vanochtend licht hoger. De rente op Nederlandse
staatsobligaties gingen marginaal omhoog. En de euro daalde een tiende
procent ten opzichte van de dollar. Nee, van een heftige paniekreactie op de
outlook-verlaging van Nederland door Moody’s, was dinsdagochtend geen
sprake.
Beleggers deden de waarschuwing van de kredietbeoordelaar dat de Nederlandse
triple-A rating de komende maanden mogelijk neerwaarts wordt bijgesteld, met
schouderophalen af. Ook voor Duitsland verlaagde Moody’s de outlook, dus ten
opzichte van het grote ankerland van de eurozone verslechterde de
Nederlandse positie niet.
Onze relatieve kredietwaardigheid lijkt dus niet in gevaar te komen. Dat is
waar beleggers op letten. Als Nederland wél, maar Duitsland geen ‘negative
outlook’ van Moody’s had gekregen, was de reactie ongetwijfeld veel heftiger
geweest.
Veilige vluchtheuvel
Maar ondanks de luchthartige reactie van de financiële markten, is de
waarschuwing van Moody’s wel degelijk relevant. Het scenario dat men het
afgelopen jaar op het ministerie van Financiën vreesde, wordt werkelijkheid:
Nederland dreigt de AAA-status te verliezen.
Met name de mannen en vrouwen van het Agentschap van de Generale Thesaurie van
dat ministerie, die de Nederlandse staatsschuld moeten zien te slijten aan
binnenlandse en buitenlandse investeerders, maken zich zorgen om die
kredietstatus. Als Nederland de AAA-status verliest, wordt het op termijn
moeilijker en duurder om de miljarden binnen te halen die nodig zijn voor
het gat op de begroting en aflossen van oude staatsobligaties.
Op dit moment zien grote beleggers Nederland (en Duitsland) nog als een
veilige vluchtheuvel in de eurocrisis. Bij de Nederlandse Staat kunnen
pensioenfondsen en verzekeraars hun ontvangen premies zonder gevaar in
bewaring geven. Natuurlijk, de rentevergoeding is zeer gering, voor leningen
met een korte looptijd soms zelfs negatief, maar je krijgt je geld tenminste
terug. En in de valuta waarin je hebt gespaard; in euro’s en niet in niet in
tussentijds heringevoerde drachme, lire of peseta.
Geen sterkere kluis
In Nederland is je geld zo veilig al het maar kan zijn. De triple-A van
Moody’s zegt: er is geen betere, sterkere, betrouwbaardere kluis dan die van
Nederland. Zo’n kluis staat behalve in Nederland slechts in vijftien andere
landen, waaronder Noorwegen en Zwitserland (zie kader rechts). Wie aan zijn
klant, aandeelhouder, investeerder of chef wil bewijzen zeer voorzichtig en
prudent met het toevertrouwde vermogen om te gaan, stopt het in een van deze
brandkasten.
Wie zijn triple-A verliest, verliest dat merkteken van onkwetsbaarheid, van
ultieme betrouwbaarheid. Voor grote economieën maakt dat niet direct veel
uit. Zulke landen, met een omvangrijke binnenlandse financiële sector zijn
de regels van internationale verkiezing van de sterkste brandkast niet zo
streng. Japanners sparen in Japan, of dat land nou een AAA of de huidige
Aa3-kredietwaardigheid heeft. Hetzelfde geldt ongetwijfeld voor de VS en
Duitsland.
Maar voor een klein land als Nederland ligt het anders. Waarom zou je als
buitenlandse belegger je geld in de afgewaardeerde Nederlandse kluis leggen,
als je tegen minimale rentekosten ook terecht kunt in Zwitserland of
Noorwegen? Alleen tegen een extra rentevergoeding zal het geld nog deze kant
op komen.
Kostbaar spel
Na de afwaardering zal Nederland in een lagere divisie spelen, waar geld niet
wordt aangetrokken met de belofte van ultieme veiligheid, maar op basis van
rentevergelijkingen. Dat spel is kostbaar om te spelen.
Zolang de eurocrisis in volle hevigheid brandt, zullen die kosten nog
meevallen. Het renteverhogende effect van een eventuele afwaardering weegt
niet op tegen de renteverlagende kapitaalvlucht naar (relatieve) veiligheid.
Maar als vuur van de crisis iets tempert, gaat een lagere kredietbeoordeling
de Staat echt geld kosten.
Met een begrotingstekort van (op z’n best) drie procent en een EMU-schuld van
411 miljard euro, kan dat flink aantikken. Een half procent extra rente
levert een structurele tegenvaller van ruim twee miljard euro op. Ieder jaar
weer. Ook is het goed mogelijk dat de kwaliteit van het aangetrokken
vermogen verslechterd: in plaats van betrouwbare, conservatieve
langetermijnbeleggers wordt Nederland meer afhankelijke van opportunistische
geldschieters.
Geen wonder dat ze zich bij het Agentschap veel meer zorgen maken over het
mogelijk verlies van de AAA-status, dan de directe marktreactie op de
waarschuwing van Moody’s doet vermoeden.
Lees ook:
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl